Zamienniki białego cukru

Mało kto pamięta, że jeszcze w okresie międzywojennym cukier był zaliczany do produktów luksusowych. Był stosunkowo drogi, ale też uważany za zdrowy i dobry środek spożywczy. Melchior Wańkowicz zarobił majątek na wymyślonym przez siebie haśle reklamowym „Cukier krzepi!”, a plakaty nawoływały młode matki, aby podawały cukier swoim dzieciom. Dziś wiemy, że walory zdrowotne cukru są – delikatnie mówiąc – dyskusyjne.

Jednak nie krzepi

Cukier, który znajduje się w produktach spożywczych, jako jeden ze składników jest zrównoważony minerałami, a energia, jaka powstaje w rezultacie trawienia takiego cukru, jest długotrwała. Niestety, nie można tego powiedzieć o cukrze rafinowanym. Na skutek oczyszczenia ze wszystkich substancji towarzyszących, po spożyciu przedostaje się błyskawicznie do krwiobiegu, powodując zakwaszenie organizmu i spadek poziomu wapnia. Jest też obciążeniem dla trzustki, która zostaje zmuszona do wydzielania większych ilości insuliny.

Nie bez powodu współcześni lekarze i dietetycy nazywają cukier „białą śmiercią”. Nadmierne spożycie cukru sprzyja otyłości, cukrzycy, nadciśnieniu tętniczemu, schorzeniom kardiologicznym, niedokrwistości i próchnicy zębów. Osoby nadużywające cukru są bardziej narażone na infekcje grzybicze, niektóre nowotwory, zaburzenia natury seksualnej i emocjonalnej.

Jeżeli nie możemy obejść się bez słodyczy, a zależy nam na zdrowym odżywianiu, możemy zastąpić rafinowany cukier mniej szkodliwymi zamiennikami. Nie są one jednak uniwersalne i nie każdy pasuje do każdej przyrządzanej potrawy. Dlatego warto zapoznać się z kilkoma zamiennikami i dobierać je w zależności od przepisu.

 

• Owoce i przetwory owocowe

Owoce są źródłem fruktozy, która wraz z towarzyszącymi jej minerałami i błonnikiem jest znacznie bardziej przyjazna dla naszego organizmu. Najzdrowsze są owoce spożywane na surowo, samodzielnie lub jako dodatek do innych dań, np. płatków z mlekiem lub owsianki na śniadanie. Powinny być całkowicie dojrzałe, gdyż wówczas zawierają najwięcej fruktozy. Najlepsze do słodzenia są winogrona, gruszki, banany, brzoskwinie i melony, ale również słodkie odmiany jabłek.

Błędem jest dosładzanie owoców sezonowych, podawanych na deser ze śmietaną (truskawki, poziomki, maliny). Są one wystarczająco słodkie; śmietanę lepiej jest zastąpić jogurtem naturalnym – deser będzie mniej kaloryczny i zdrowszy.

Do przyprawiania niektórych potraw, zwłaszcza sosów, zamiast cukru można użyć powideł śliwkowych, przyrządzonych bez jego dodatku. Nie tylko sprawią one, że posiłek będzie zdrowszy, ale także podniosą jego smak. Natomiast herbatę, jeżeli nie jesteśmy w stanie przełknąć gorzkiej, możemy dosłodzić sokiem świeżo wyciśniętym z pomarańczy.

• Miód

Składa się z glukozy i fruktozy, ale także z białek, wosków, enzymów, kwasów organicznych – produktów przemiany materii pszczół oraz z witamin z grupy B, garbników, pyłków kwiatowych i olejków lotnych. Składniki te mają właściwości lecznicze; łagodzą dolegliwości układu oddechowego, doskonale działają na serce i układ pokarmowy. Nie należy jednak dodawać miodu do wrzącego mleka lub herbaty, gdyż w temperaturze powyżej 400C traci on swoje działanie prozdrowotne.

Wartość energetyczna miodu jest zbliżona do zwykłego cukru, wynosi około 320 kcal/100 g, w zależności od gatunku rośliny, z której kwiatów pozyskany był pyłek.

• Stewia

Jest to całkowicie naturalny zamiennik cukru. Stewia jest rośliną pochodzącą z Paragwaju. Można ją kupić suszoną, w postaci proszku, ewentualnie żywą w doniczce i używać w kuchni jej liści. Jest ekonomiczna, gdyż jest około 300 razy słodsza od cukru, zaś jej największym atutem jest zerowa wartość energetyczna.

Kupując stewię uważajmy na jej mieszanki – słodziki zawierające stewię. Nie zawsze to, co jest napisane na opakowaniu, odpowiada prawdzie, niekiedy słodziki zawierają fruktozę. Kupujmy czystą stewię, która jest nieszkodliwa. Można jej używać zarówno do słodzenia, jak i do wypieków. Nie należy jednak łączyć liści stewii z czerwonymi owocami, gdyż nabiorą nieapetycznego, „błotnego” koloru.

 

• Ksylitol

Jest to zamiennik cukru, produkowany z brzozy lub z kukurydzy. Polecany jest dla diabetyków, ma właściwości bakteriobójcze i przeciwpróchnicze. Ma zastosowanie uniwersalne, smakuje podobnie do zwykłego cukru, choć niektórzy wyraźnie odczuwają różnicę. Przeciwdziała zakwaszeniu organizmu i wspomaga – w przeciwieństwie do cukru – przyswajanie magnezu i wapnia.

Nie wszyscy mogą używać ksylitolu. Nie jest on wskazany dla osób o wrażliwym przewodzie pokarmowym, bowiem może wywołać biegunkę i luźne stolce. Należy też zachować ostrożność podając go dzieciom i kobietom ciężarnym. W żadnym wypadku nie wolno podawać pokarmu zawierającego ksylitol zwierzętom domowym – może spowodować uszkodzenie wątroby i śmierć.

• Syrop klonowy

Jest tradycyjnym składnikiem kuchni kanadyjskiej, produktem całkowicie naturalnym, zawierającym oprócz cukru także składniki mineralne i witaminy z grupy B. Jest też źródłem cennych polifenoli, mających właściwości przeciwutleniające i antynowotworowe. Niestety, z uwagi na wysoki poziom zawartości sacharozy nie jest wskazany dla cukrzyków i osób na diecie bezcukrowej.

Syrop klonowy może być wykorzystywany jako polewa do deserów, słodzik, składnik marynaty do mięs oraz do wypieków. Może być przechowywany do 1,5 roku.

• Melasa

Jest to produkt uboczny, powstający w procesie rafinacji cukru. Jest gęstą, brązową cieczą, zawierającą około 50 proc. sacharozy oraz składniki mineralne, w tym związki żelaza, wapnia, miedzi, potasu, fosforu, chromu i cynku oraz witaminy z grupy B. Ze względu na zawartość tych składników melasa jest zdrowsza od cukru, można ją stosować do słodzenia napojów, ale również wypieków, szczególnie pierników – ze względu na ciemne zabarwienie. Jej wartość energetyczna jest nieco niższa od cukru, jednak z uwagi na wysoki indeks glikemiczny nie jest wskazana dla diabetyków.

Autor: Julia Piwowarczyk, dietetyk w firmie Wygodna Dieta.

Podobne wpisy:

None Found